Koncentracioni logor na Sajmištu
IZGRADNJA BEOGRADSKOG SAJMA 1937-1938.
Prva faza izgradnje Beogradskog sajma počela je 1937. U početku je sagrađeno pet jugoslovenskih paviljona, zatim je podignut Centralni toranj, a potom i Italijanski, Rumunski, Čehoslovački i takozvani Spasićev paviljon. Prva manifestacija na Beogradskom sajmu otvorena je 11. septembra 1937. Godine 1938. otvoreni su i Turski i Nemački paviljon, čime je završena druga faza izgradnje Sajma.
JEVREJSKI LOGOR ZEMUN
(JUDENLAGER SEMLIN)
Logor na Beogradskom sajmu osnovan je početkom decembra 1941. Njime je upravljao Gestapo, a bio je pod komandom SS oficira (uprkos tome što se formalno nalazio na teritoriji Nezavisne Države Hrvatske). Logor je bio poznat pod imenom Judenlager Semlin, ili logor Sajmište.
Pošto su likvidirali muškarce u logoru Topovske šupe, u Jevrejski logor Zemun odvedene su prve jevrejske i romske porodice, uglavnom žene, deca i starci. Internirano je oko 6400 Jevreja i oko 600 Roma. Krajem marta 1942, posebno vozilo, gasni kamion marke Zaurer, konstruisano u Nemačkoj i namenjeno masovnim ubistvima, dovezli su u Beograd dva oficira Vilhelm Gec i Ervin Majer.
Nemačka policija uhapsila je 18. marta sve doktore i pacijente iz Jevrejske bolnice u Ulici Visokog Stevana (današnja zgrada Fakulteta za specijalnu edukaciju i rehabilitaciju, pre rata vlasništvo Jevrejskog ženskog društva). Bolničko osoblje i pacijenti bolničke ambulante u zgradi „Oneg Šabat“ u Jevrejskoj ulici 16 bili su takođe uhapšeni. U periodu od 19. do 22. marta 1942. godine između 700 i 800 Jevreja iz ove grupe bili su odvezeni i ubijeni u gasnom kamionu, nazvanom „dušegupka“. Njihova tela su bila pokopana u već pripremljene grobnice u Jajincima.
Od početka aprila do 10. maja 1942. zatočenici logora Sajmišpte odvođeni su uz izgovor da će biti premešteni u drugi logor u Rumuniji ili Poljskoj. Svi su bili ugušeni u dušegupci na putu do Jajinaca. U toku 1943-44. godine tela su bila iskopana i spaljena, kako bi se sakrili svi tragovi zločina.
PRIHVATNI LOGOR ZEMUN
(SEMLIN ANHALTELAGER)
Nakon uništenja jevrejske populacije logor nastavlja da postoji pod nazivom Prihvatni logor Zemun (Semlin Anhaltelager). Do ukidanja logora (u julu 1944. godine) u Prihvatnom logoru zatočeno je oko 32.000 ljudi, uglavnom Srba. U toj fazi postojanja logora na Sajmištu u njemu je život izgubilo preko 10.500 zatočenika.
BUDUĆNOST SAJMIŠTA – MESTO SEĆANJA
Na mestu bivšeg logora nikada nije sagrađen memorijalni centar niti muzej. Dugo vremena, mesto na kome se nalazio logor zbog nebrige bilo je u veoma lošem stanju.
Nedavno, Skupština grada Beograda je najavila plan izgradnje stalnog Memorijalnog kompleksa na mestu logora. Muzej žrtava genocida u Beogradu i novoosnovana Komisija za Memrijalni centar prave plan za izgradnju centra i Muzeja, koja treba da počne 2017. godine.